دکتر امیلی ولز (خانم مک) در سال ۱۹۸۳، در تحلیل مردم شناختیِ خود در باب وضعیت سرمایه گذاری مهاجرین در لارستان چنین می نویسد: «ناحیه ی لار شباهت های بسیاری به دیگر نواحی کارگر مهاجر فرست دارد. تولیدی های کشاورزی و صنعتی لارستان رو به کاهش است و بسیار به جریان ارسال پول وابسته شده است. تولید مصارف خانگی در منطقه روز به روز کاهش می یابد. بین ۱۹۵۶ و ۱۹۶۶ درصد شغل کشاورزی در میان مردان لارستانی از ۵۷ به ۳۷ درصد کاهش یافت. کاهش کشاورزی و صنایع سنتی لزوماً منفی نیست، اما موجب کاهش فرصت های شغلی در لارستان می شود. هرچند ممکن است بسیاری از لاری ها بخواهند در زادگاهشان بمانند اما شغل به ندرت در منطقه وجود دارد.»
دکتر محمدرضا مریدی، از جامعه شناسان لاری، نیز مدعی است اگر چه سرمایه داران منطقه بانیان خیر خدمات عمومی مانند فرودگاه، مسجد، مدرسه، و جاده هستند اما هنوز نتوانسته اند در عرصه ی صنعت نقش مؤثری داشته باشند.
بعلاوه در گفتگو با برخی مسئولین ادارات صنایع و جهاد کشاورزی که حوزه های تولید منطقه ی لارستان را مدیریت می کنند. چنین دغدغه هایی وجود دارد. آنان به درخواست نگارنده لیست طویلی از شرکت ها و کارخانجات منطقه ی لارستان را ارائه نمودند که تنها بخش بسیار اندکی از آن سهم خلیج رو ها بود.
مسئولین عالی شهرستان و استان نیز به این موضوع واقف شده اند و با مسافرت به کشورهای عربی حوزه ی خلیج فارس و تشکیل نشست هایی با متمولین خلیج رو، از آنان درخواست سرمایه گذاری در زادگاه خود نمودند. بعلاوه پنج سال پیش، همایش بزرگی، تحت عنوان فرصت های سرمایه گذاری در لارستان توسط مسئولان محلی برگزار گردید، که در آن همایش با دعوت خلیج رو ها این بار در زادگاهشان، با تجلیل از اقدامات عام المنفعه ی آنان در لارستان، و ارائه ی بروشورها و کتابچه ها و سخنرانی، از آنان جهت سرمایه گذاری در لارستان دعوت گردید.
واقعیت موضوع نیز همین گونه است. بسیاری از خلیج روها در حوزه ی سرمایه گذاری تنها به خرید و فروش خانه و ساخت و سازهای گسترده در بسیاری از شهرهای پرجمعیت کشور ، علی الخصوص شیراز، مشغولند. حتی ولز نیز اشاره دارد که میان سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ برخی از لاری ها با سودهای خود از کویت، به فروشگاه و خانه سازی در شیراز می پرداختند. او ادامه می دهد: قبل از انقلاب، خانواده ای از یکی از روستاهای نزدیک به لار رستوران ها و فروشگاه های مهم غذاخوری و هتل ها در شیراز، که به اروپایی ها و امریکایی ها خدمات می داد را مالک بودند.
اما مناسب است دیدگاه نظری دکتر هاین دهاس، از نظریه پردازان جوان و برجسته ی حوزه ی مهاجرت و توسعه، را در این باب بدانیم. او مدعی است انتقاد نمودن از رفتار مصرفی و غیرعقلانی و بی حاصل مهاجران، از ناتوانی آشکار ما، جهت درک وضعیت سخت قانونی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ای که بر جامعه ی مهاجرفرست غالب است پرده برمی دارد. در چنین محیط ناامنی صرف کردن پول در یک دارایی امن مثل خانه می تواند یک استراتژی عقلانی در راه امن کردن، تنوع بخشیدن و بالابردن سطح زندگی باشد.
او در ادامه نکته ای تأمل برانگیز را عنوان می کند: «این ساده لوحی است اگر انتظار داشته باشیم وجوه ارسالی به تنهایی موانع توسعه ی ساختاری، مثل محیط سیاسی ناپایدار، سیاست های کلان اقتصادی نامناسب، فقدان امنیت، دیوان سالاری فاسد و ناکارآ را حل بنماید. علاوه بر این، ناامنی قانونی در حوزه ی دارایی، اثرات مخرب بر توانایی افراد و تمایل آنان برای سرمایه گذاری می گذارد.»
اما در این راستا، و برای علت یابی موضوع، ۲ سال پیش، گفتگوهای عمیقی با چند تن از خلیج روها انجام گرفت که اتفاقاً برخی از آنان نیز شرکت ها و کارخانجاتی را در زادگاه خود راه انداخته بودند.
مهمترین دغدغه ی آنان، تنگناهای شدید اداری، محدودیت های گمرکی و برخی بداخلاقی ها است. یکی از خلیج رو ها عنوان می کرد در افتتاحیه ی پروژه ی بزرگی که توسط وی در سطح شهرستان انجام گرفته است خودش را دعوت نکرده اند!
آنان معتقدند دولت در حوزه ی سرمایه گذاری هیچ گونه برنامه ی مشخصی جهت تسهیلات دهی ندارد. مثلاً در یکی از پروژه های تولیدی شهرستان که فرد خلیج رو ۲میلیارد تومان سرمایه گذاری نموده است برای گرفتن یک وام ۵۰۰ میلیونی با مشکلات شدید اداری بانکی، نظیر درخواست سند یک خانه ی ۲ میلیاردی، مواجه شده بود.
بسیاری از آنان مدعی شدند جلسات و گردهمایی های بسیاری از جانب دولت گرفته می شود اما در حوزه ی برنامه و عمل ضعف بسیار وجود دارد. تا حدی که دخالت نکردن دولت در انجام پروژه های آنان را بهتر و مطلوب تر از حضور و مساعدت آنان می دانند.
همچنین سوددهی اقتصادی در راستای تأسیس تولیدی ها دغدغه ی مهم دیگر آنان است که البته آنان ملاک خود را سود بانکی قرار می دهند. بنابراین اگر قرار دادن پول خود در بانک سود بیشتری عاید آنان کند نیازی جهت کار پردردسر اقتصادی در ایران نمی بینند.
به نظر می رسد وجود برنامه های کلان اقتصادی دولت و ایجاد امنیت سرمایه گذاری و کاهش دادن ریسک این سرمایه گذاری ها از جمله کارهایی است که باید از جانب مسئولان محلی پیگیری شود تا رغبت خلیج رو ها در این راستا افزایش یابد. که البته در این راستا مناسب است اقتصاددانان تحقیقات بیشتری صورت دهند تا دغدغه ها بهتر و بیشتر شناسایی گردد.
در پایان به این نکته از دهاس بسنده می کنم که به هر میزان که وضعیت اقتصادی و موقعیت های سرمایه گذاری در کشورهای مبدأ تغییر مثبتی کند، در این حالت محتمل است که مهاجران، نخستین کسانی باشند که وارد شوند و فرصت های جدید را شناسایی کنند، و از طریق سرمایه گذاری، آمد و رفت به زادگاه یا بازگشت به آنجا، در افزایش روند رو به رشد مؤثر باشند.