اقتصاد ایرانی: اتحادیه روابط عمومی آمریکایی های ایرانی تبار (PAAIA) در سال ۲۰۱۴ گزارش مفصلی پیرامون وضعیت مهاجرت ایرانیان مقیم این کشور ارائه داده است. در این گزارش به سه موج مهم مهاجرتی ایرانیان اشاره می شود:
.png)
موج اول: از۱۹۵۰ تا ۱۹۷۹
پس از میرزا محمد علی محلاتی، معروف به حاج سیاح (که در سال ۱۸۷۵ شهروند آمریکا شد)، بین سالهای ۱۸۴۲ تا ۱۹۰۳، تنها نام ۱۳۰ ایرانی مهاجر در آمریکا به ثبت رسیده است. جالب آنکه بین سالهای ۱۹۰۴ تا ۱۹۲۴ نام هیچ ایرانی مهاجرت کرده به آمریکا در اختیار نیست. اما طی ربع قرن از ۱۹۲۵ تا ۱۹۵۰، گزارش های موجود مهاجرت ۲۰۰۰ ایرانی به آمریکا را نشان میدهد. تا این زمان هنوز موج نخست مهاجرت ایرانیان آغاز نشده است.
.jpg)
بین سالهای ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۰ بواسطۀ تغییرات درآمدی و صنعتیِ ناشی از افزایش درآمد نفت برای حکومت وقت ایران، در ساخت و ساز، سرمایه گذاری داخلی و خارجی، واردات، کشاورزی، و … پیشرفت های چشمگیری حاصل شد. در پی این جهش اقتصادی، طبقۀ متوسط در تهران و شهرهای بزرگ افزایش یافت. جوانان و بویژه آنانی که در مراحل تحصیلیِ پیش از دانشگاه قرار داشتند، تمرکز خود را بر ادامۀ تحصیل و آموختن حرفه های مورد نیاز در شرایط رونق نهادند. اما عدم تناسب فضاهای علمی و دانشگاهی، با این حجم تقاضای جوانان، موجب شد انگیزۀ تحصیل در خارج از کشور در میان جوانان تقویت گردد. دولت وقت نیز که دریافته بود اندک سرمایه گذاری در حوزۀ آموزش، به بالا رفتن چشمگیر ارزش اقتصادی کشور در آینده خواهد انجامید، لذا حمایت مالی خود را از اعزام بسیاری از دانشجویان به خارج آغاز نمود.
در این دوره دانشگاه های آمریکا در رشته های فنی و مهندسی، بهترین برنامه های آموزشی و پژوهشی را در جهان به انجام می رساندند. بسیاری از محصلین ایرانی با توجه به تسلط بر زبان انگلیسی که در آن دوران زبان دوم مدارس ایران بود، انگیزۀ بالایی برای ورود به این دانشگاه ها یافتند. در میانۀ دهۀ ۱۹۷۰ نیمی از محصلین ایرانی خارج، در آمریکا به تحصیل مشغول بودند. در سال ۱۹۷۵ آماری از سرشماری سالانۀ مؤسّسۀ آموزش بین الملل، در زمینۀ دانشجویان خارجی مقیم آمریکا منتشر شد که نشان می داد ایرانیان با ۹ درصد، در صدر این لیست قرار دارند.
طی یک دورۀ سه ساله تعداد دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا به دو برابر رقمِ سال ۱۹۷۵ رسید. از ۷.۷۹۵ در سال ۱۹۷۵ به ۱۳.۹۲۸ در سال ۱۹۷۷. آمار بازدیدکنندگان ایرانی به آمریکا نیز طی این دوره افزایش چشمگیری یافت. از ۳۵.۰۸۸ در سال ۱۹۷۵ به ۹۸.۰۱۸ در سال ۱۹۷۷.
درمجموع، بین سالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷ مجموع بازدیدکنندگان ایرانی به آمریکا ۳۱۶.۶۶۵ و آمار مجموع دانشجویان به ۵۷.۲۰۲ رسید. این رفت و آمدها و مهاجرت ها موجب شکل گیری یک شبکه قدرتمند اجتماعی و اقتصادی برای ایرانیان شد. دراین رابطه شمارش ایرانیانِ وارد شده به آمریکا تحت عنوان مهاجر افزایش می یافت. طی آن دورۀ هشت ساله ۱۵.۹۶۰ مهاجر ایرانی در آمریکا به ثبت رسیده است که از این تعداد ۶.۰۴۰ مهاجر، اقامت آمریکا را اخذ نمودند. این نکته مورد توجه است که بیشتر بازدیدکنندگان و دانشجویان ایرانی پس از اتمام تفریح یا تحصیل خود کاملاً تمایل به بازگشت به ایران را داشتند.
* طبق گزارش سازمان امنیت داخلی آمریکا، در سال ۱۹۷۸ تعداد ۵.۸۶۱ مهاجرت از ایران به ثبت رسید. بعلاوه آمار انباشتی ثبت شدگان از ابتدا تا آن سال به عدد ۴۰.۷۱۶ مهاجر رسید.
* بر اساس این آمار، میانگین سالانه مهاجر از ۱۹۶۰ تا پیش از سال ۱۹۷۹، قریب به ۲۴۶۰ مهاجر در سال بوده است.
موج دوم مهاجرت: از ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۱
موج دوم مهاجرت ایرانیان به آمریکا اندکی پیش از انقلاب سال ۱۹۷۹ آغاز شد و تا سال ۲۰۰۱ بدون تغییر ماند. انقلاب اسلامی و رخدادهای پس از آن از قبیل شکل گیری نظام جمهوری اسلامی و جنگ هشت سالۀ ایران و عراق، روند مهاجرت گروهیِ ایرانیان به دیگر کشورها بویژه آمریکا را تقویت کرد. طی پیمایش پناهندگان جهان در سال ۱۹۸۸، ایران در ردۀ دهم کشورهای پناهنده فرست جهان در آن سال قرار گرفت.
روند مهاجرت و اقامت ایرانیان به آمریکا تحت تأثیر بحران گروگان گیری سال ۱۹۸۰ و قطع روابط میان ایران و آمریکا قرار گرفت. این کشور در پاسخ، ویزای تمامی ایرانیان غیرمهاجر را لغو و ویزاهای جدید شهروندان ایرانی مقیم آمریکا را معلق کرد. شماری از ایرانیان از آمریکا اخراج شدند و آنانی که مهاجر بودند جهت مصاحبه هایی مفصل به مراکز اقامت و مهاجرت محل اقامتشان (INS) فراخوانده شدند. طی این اقدام ۵۶.۷۰۰ دانشجوی ایرانی مورد بررسی قرار گرفتند و ویزای ۷۰۰۰ نفر مورد سخت گیری واقع شد و برخی از آنان مجبور به خروج از آمریکا شدند.
بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۰، بیش از ۱۱۶ هزار ایرانی به آمریکا مهاجرت کردند. و بسیاری از جوانان مدتها بصورت غیرقانونی در این کشور بسر بردند و به کارهای غیر رسمی و سطح پایین برای گذران زندگی مجبور شدند.
بالاخره در سال ۱۹۸۶، قانون اصلاح و کنترل مهاجرت به تصویب رسید و به هزاران ایرانی که بصورت غیرقانونی در آمریکا به سر می بردند اقامت دائم و قانونی داده شد.
در سال ۱۹۹۲ برای نخستین بار در تاریخ مهاجرت ایرانیان به آمریکا، آمار زنان پذیرفته شده تحت عنوان مهاجر، بیش از مردان شد. از ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۹، تعداد ۴۶.۴۱۸ مرد ایرانی و ۳۷.۰۷۱ زن ایرانی پذیرش اقامت موقت در آمریکا را اخذ نموده بودند. این آمار را می توان مقایسه کرد با پذیرش ۴۱.۹۷۷ مرد و ۴۲.۴۱ زن ایرانی طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۴.
* طبق گزارش سازمان امنیت داخلی آمریکا، در سال ۲۰۰۰ تعداد ۸.۵۱۹ مهاجرت از ایران به ثبت رسید. بعلاوه آمار انباشتی ثبت شدگان از ابتدا تا آن سال به عدد ۳۲۷.۱۴۶ مهاجر رسید.
* بر اساس این آمار میانگین سالانه مهاجر از ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۱، قریب به ۱۳.۳۳۷ مهاجر در سال بوده است.
موج سوم: ۲۰۰۱ تاکنون
حملات تروریستی یازده سپتامبر در سال ۲۰۰۱، اثر مهمی بر جریان مهاجرتی ایرانیان به آمریکا نهاد. هر چند در این واقعۀ تروریستی کشور ایران هیچ نقشی را نداشت اما در ژانویۀ ۲۰۰۲، جرج بوش، رئیس جمهور وقت این کشور در پیامی ایران، عراق و کرۀ شمالی را محور شرارت خواند. در همان سال قانونی با عنوان اصلاح صدور ویزا و تقویت امنیت مرزها توسط بوش به امضا رسید. در بخشی از این قانون آمده است: صدور ویزا برای اتباع کشورهایی که از نظر وزارت امور خارجه آمریکا حامی تروریسم شناخته میشوند ممنوع است، مگر آنکه آن وزارتخانه تشخیص دهد حضور فرد خطری را متوجه امنیت ملی آمریکا نخواهد کرد.
چنین اتفاقات و جریانات مشابه، موجب افت چشمگیر پذیرش مهاجران ایرانی در آمریکا گشت. به نحوی که در سال ۲۰۰۲، آمار پذیرش ویزای مهاجران ۱۳.۸۷۸ و آمار پذیرش پناهندگی ایرانیان ۲.۹۷۱ گزارش شده و این آمار در سال ۲۰۰۳ به ۷.۲۵۱ مهاجر و ۱.۸۷۸ پناهنده افت پیدا کرد.
* طبق گزارش سازمان امنیت داخلی آمریکا در سال ۲۰۱۲ تعداد ۱۲.۹۱۶ مهاجرت از ایران به ثبت رسید. بعلاوه آمار انباشتی ثبت شدگان از ابتدا تا آن سال به عدد ۴۸۰.۹۷۶ مهاجر رسید.
* بر اساس این آمار، میانگین سالانه مهاجر از ۲۰۰۱ تا سال ۲۰۱۲، قریب به ۱۳.۰۳۰ مهاجر در سال بوده است.