در وبسایت کتابخانه مجازی یهودیان،برخی شهرهای جهان و البته ایران که در طول تاریخ، یهودیان درآن زندگی کرده اند را آورده است. از میان شهرهای ایرانی به۲۱ منطقه و شهر اشاره شده: تهران، آبادان، اهواز، بوشهر، دماوند، ایلام، گیلان، همدان، اصفهان، لار، کاشان، قزوین، کرمان، کرمانشاه، کردستان، خراسان، مازندران، نیشابور، شوشتر، تبریز و یزد. شهر لار را بدین شرح آورده است:
لار شهری در جنوب ایران، در مسیر کاروانی اصلی که جنوب ایران را به بنادر خلیج فارس متصل می کند قرار دارد. لار در قرن شانزدهم جامعه یهودی مرفهی داشت. یک اسپانیایی که در سال ۱۶۰۷ از این شهر دیدن کرد، در آنجا با “فرستاده ای از صهیون” به نام یهودا(Judah) ملاقات می کند.
یهودیان لار در طول قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم، همراه با دیگر جوامع یهودی ایرانی، از دست فرمانروایان صفوی رنج می بردند. ظلم ها توسط وقایع نگار یهودی-ایرانی «بابائی بن لطف[۱]» شرح داده شده است. به گفته وی، آزار و اذیت یهودیان ایران در زمان شاه عباس اول (۱۵۸۸-۱۶۲۹) مدتی قبل از سال ۱۶۱۳ آغاز شد و منشأ آن شهر لار بود که خاخام آن به اسلام گروید و نام «ابوالحسن لاری» را به خود گرفت.
لار مرکز فعالیت ادبی یهودی-فارسی بود. یهودای لاریکی از آن جمله کاتبان و مترجمان بود (اوایل قرن شانزدهم).
یک مسافر فلورانسی به نام جیامباتیستا وچیتی (۱۵۵۲-۱۶۱۹) دست نوشته های باستانی یهودی-فارسی را در آنجا جمع آوری کرد و به اروپا آورد.
جامعه یهودی تا اوایل قرن بیستم در لار زندگی می کردند. به گفته BM (1907، ص ۵۱) در سال ۱۹۰۷، ۷۰ یهودی در لار زندگی می کردند. آنها از شهر رانده شدند و تا شمال شهر جهرم را پیاده طی کردند و در نهایت در شیراز ساکن شدند.
در ۲۴ آوریل ۱۹۶۰ زمین لرزه ای ویرانگر شهر لار را به لرزه درآورد و بخش بزرگی از شهر را با خاک یکسان کرد و حدود ۳۵۰۰ نفر از ساکنان آن را کشت.
:BIBLIOGRAPHY
BM = Bulletin Mensuel, Alliance Israélite Universelle; W.J. Fischel, “The Region of the Persian Gulf and its Jewish Settlements in Islamic Time,” in: Alexander Marx Jubilee Volume (1950), 203–۳۰; H. Levy, History of the Jews of Iran, 3 (1960). ADD. BIBLIOGRAPHY: V.B. Moreen, Iranian Jewry’s Hour of Peril and Heroism (1987); A. Netzer, “Redifot u-Shemadot be-Toledot Yehudei Iran ba-Me’ah ha-17,” in: Peʿamim, 6 (1980), 32–۵۶
[۱] بابائی بن لطف شاعر و مورخ یهودی کاشانی در نیمه نخست قرن یازدهم هجری / هفدهم میلادی است.